Twee weken geleden kwam er de witte rook: een nieuwe Vlaamse regering. Het was nog even wachten op de volledige teksten, de verdeling van de bevoegdheden en vooral, de cijfers over hoe alle plannen ook effectief gefinancierd zullen worden. We reageerden toen met een persbericht waar de focus enkel op het fiets- en verkeersveiligheid luik lag. Intussen is er meer duidelijkheid (teksten en cijfertabellen). En we legden ons oor links en rechts te luister bij onderhandelaars en studiediensten van de politieke partijen. Wij kunnen jullie nu een uitgebreide analyse geven over de kansen en gemiste kansen voor het fietsbeleid in Vlaanderen de komende vijf jaar.

Je leest het hieronder. We zijn alleszins opgetogen dat maar liefst 4 van de 5 speerpunten uit ons memorandum terugkeren in het nieuwe regeerakkoord. Het gevolg van ons sterk lobbywerk.

1. Werk de zwarte fietspunten weg.
2. Geef fietsers veilig groen (al zit hier wel een valse noot bij rond doorstroming).
3. Bouw een netwerk van kwalitatieve fietsroutes.
4. Geef verschillende fietsen meer ruimte.
5. Leer iedereen fietsen: dit speerpunt komt niet echt terug in het regeerakkoord.

Al onze voorstellen voor een echt fietsklimaat lees je hier.  

Voor het eerst een ‘blauwe minister’

Laat ons starten met de grote primeur: voor het eerst is er een liberale minister van Mobiliteit en Openbare Werken. Lydia Peeters is ‘onze’ minister en mag als Limburgse dus de komende vijf jaar onder meer het fietsbeleid verder uitwerken. De samenstelling van haar kabinet is nu nog niet gekend. Even afwachten dus met wie we de komende jaren zullen samenwerken.

Ambities maar geen maatregelen om autodruk te verminderen

Het grote nieuws in het regeerakkoord is het ‘steile’ groeipad om de middelen voor fietsinfrastructuur tegen 2024 te verdubbelen naar 300 miljoen euro per jaar. Het is een van de weinige cijfers die vermeld staan in het akkoord, dat is goed nieuws. De voorbije jaren zaten we rond de 130 miljoen per jaar, in ons memorandum vroegen we 500 miljoen per jaar.

Een ambitieus plan dus. Het had wat ons betreft nog ambitieuzer gemogen, al zijn we best tevreden. Dat is meteen de rode draad in het hele hoofdstuk rond mobiliteit en openbare werken: er is een ambitie maar het mocht meer zijn. Het grootste manco is het gebrek aan maatregelen om de autodruk te verminderen, zoals een slimme kilometerheffing voor personenwagens. Autodruk is voor heel wat bijna-fietsers een drempel, naast onveilige of ontbrekende infrastructuur. Daar ontbreekt het de nieuwe regering dus aan moed en ambitie om die autodruk te verminderen. 

Nog te veel een én-én beleid

Het blijft ook in de komende vijf jaar nog te veel een én-én beleid: investeren in alle vervoersmodi - meer van alles - zonder dat er keuzes gemaakt worden. Investeringen in de fiets stijgen, maar er komen ook nog veel investeringen in de autowegen. Ook hier ontbreekt het dus aan doortastende en heldere keuzes. De ambitie om de modal shift op 60-40 (60% autoverkeer, 40% duurzame modi) te brengen is er maar zonder maatregelen om autogebruik te ontmoedigen, kan dat simpelweg niet gerealiseerd worden.

Dat én-én beleid zien we ook terugkeren als het gaat over doorstroming voor gemotoriseerd verkeer en het belang daarvan bij lichtenregeling en verkeersveiligheid. Pijnlijke passage waarin veiligheid en doorstroming opnieuw in de weegschaal geplaatst worden: veiligheid voor fietsers, ja maar niet ten nadele van doorstroming. Ervaring leert ons dat doorstroming zwaarder dan veiligheid zal wegen en conflictvrij fietsen enkel op papier zal bestaan. Veilig groen is nochtans één van onze vijf speerpunten voor een echt fietsklimaat in Vlaanderen.

Wat in het regeerakkoord staat (als je tussen de lijntjes leest)

De afgelopen dagen heeft de Fietsersbond met heel wat partijen en medewerkers gesproken om de ruimte tussen de zinnen en de juiste interpretatie van een aantal woorden beter te interpreteren. Dat levert heel wat extra inzichten. Zo zou er bijvoorbeeld in de hervorming van de rijopleiding ook meer aandacht komen voor fietsen. Iets wat niet zo duidelijk in het regeerakkoord staat.

Wat wel duidelijk is: over het fietsluik is er weinig discussie bij de drie regeringspartijen. De meerderheid deelt de ambitie om meer te investeren in fietsinfrastructuur, het groeipad is intussen ook gekend (ambitie om jaarlijks het budget met ongeveer 40 miljoen op te trekken) en zal door alle partijen mee opgevolgd worden.

In het regeerakkoord lezen we ook dat het de bedoeling is om het beleidsdomein (dit is het departement Mobiliteit en Openbare Werken, MOW) wendbaar te maken zodat het in staat is om de recordinvesteringen om te zetten in snelle realisaties. Het lijkt misschien in tegenspraak met andere berichten over een afgeslankte overheid en het niet vervangen van ambtenaren die op pensioen gaan. Uit de informatie die wij kregen, blijkt wel dat het fietsteam binnen het beleidsdomein versterkt zou worden om net die hoge bedragen ook effectief uit te geven en dus de inhaaloperatie in te zetten. Benieuwd wat het zal worden.

Daarnaast is het duidelijk dat er heel wat technische zaken die we met de Fietsersbond de voorbije jaren aangekaart hebben, nu ook in het regeerakkoord aan bod komen. Zoals bijvoorbeeld de zwarte en grijze puntenlijst, aanpassing aan Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk, aanpassing aan fietsfonds regeling en betere ontsluiting van bedrijventerreinen met de fiets. Hierop zullen we de volgende jaren dan ook hard inzetten om die zaken mee vorm te geven.

Wat nu en wat kunnen we in de komende vijf jaar verwachten?

Het regeerakkoord is natuurlijk maar de eerste stap. Nu gaat de administratie haar beleidsnota opstellen (naar alle waarschijnlijkheid zal die pas in januari voorgesteld worden) met dan de jaarlijkse beleidsbrieven voor de concrete uitwerking.

De Fietsersbond zal in de komende jaren heel nauwgezet opvolgen welke stappen de minister en de administraties zetten. Met als een van de kernpunten het investeringsbudget en de transparantie daarbij. Wij hopen meer duidelijke fietsprojecten te zien in die tabellen - en neen, “bodemsaneringen” of “archeologische onderzoeken” kunnen niet langer beschouwd worden als fietsinvesteringen. Daarnaast zullen we ook focussen op wat niet in het regeerakkoord staat. Wij denken in eerste instantie aan de autodruk toch te verlagen. En tenslotte is nog niet duidelijk hoe de regering zal omgaan met de Fietsersbond als middenveldorganisatie.

Kritisch en constructief, zo gaan we de samenwerking met de nieuwe minister aan. We houden jullie op de hoogte!

Volg ons via Facebook en Twitter (Op Twitter kan je zowel de algemene Fietsersbond account volgen als die van onze woordvoerder/beleidsmedewerker Wies Callens en onze algemeen directeur Mikaël Van Eeckhoudt.)