Heb je een ongeval of schade en ben je er van overtuigd dat dit komt door slechte fietsinfrastructuur dan sta je vaak voor een lange procedureslag om lichamelijke of  vergoed te krijgen. Je verzekeraar kan je helpen om een correcte schadevergoeding te krijgen, maar het is belangrijk dat ook slachtoffers zelf de juiste stappen zetten.

De overheid (gemeente, regio of provincie) is verantwoordelijk voor de staat van de wegen en fietspaden, ze zijn wegbeheerder.

Als je schade lijdt en je bent overtuigd dat die te wijten is aan de fietsinfrastructuur, dan raden we je aan om te zorgen voor zoveel mogelijk bewijsmateriaal. Daarmee dien je best klacht in bij de politie, en kan jij of je verzekering ook een schadeclaim indienen bij de gemeente of wegbeheerder.

Na deze stappen kan je als dat nodig blijkt de gemeente of wegbeheerder ook voor de rechter dagen.

Ons wegennet en onze fietspaden moeten aan de gestelde verwachtingen beantwoorden zodat zij normaal fietsverkeer toelaten. Vanaf het ogenblik dat wegen niet meer de nodige veiligheid bieden, zijn zij volgens de rechtspraak behept met een gebrek. Dit wil zeggen dat het een abnormaal kenmerk vertoont waardoor het ongeschikt wordt voor het gebruik waarvoor het bestemd is. Op grond van art. 1384 al. 1 van het Burgerlijk Wetboek wordt de overheid ‘vermoed’ aansprakelijk te zijn voor de gebrekkige zaak die zij onder haar bewaring heeft. Zelfs als zij niet op de hoogte was van het gebrek en zelfs als dat gebrek niet aan de overheid als bewaarder te verwijten valt!

In de procedures probeert de overheid dat vermoeden van aansprakelijkheid tegen te spreken. Net daarom moeten slachtoffers van schadegevallen rekening houden met enkele juridische obstakels. Fietsers die zich daar goed tegen wapenen, zijn beter voorbereid op lange en lastige procedures.

Je moet als slachtoffer bewijzen dat de schade veroorzaakt werd door de slechte staat van het wegdek. Zonder bewijs van het gebrek is er geen geding mogelijk, en net daar wringt dikwijls het schoentje. Let er dus op dat je bij lichamelijke schade of schade aan de fiets een vaststelling laat doen of zoveel mogelijk bewijzen verzamelt.

Zorg voor goede bewijzen

• Volg de tips onmiddellijk na het schadegeval.
• Verzamel getuigenissen.
• Maak foto’s van het kapotte wegdek en van je fietsschade (de meeste mobiele telefoons hebben een camera). Probeer in je foto een krant van de dag te betrekken als bewijs de datum van het ongeval.
• Vraag een vaststelling van de politie. Indien die niet wil of kan komen, vraag dan een officiële registratie van je telefonische oproep (uur en datum). Ga zo snel mogelijk langs bij de politie om een klacht in te dienen en verwijs naar je telefonische oproep.
• Laat bij zeer ernstige schade of letsels, een deurwaarder de vaststellingen doen als de politie geen vaststellingen wil doen.

Bij gebrek aan bovenstaande bewijzen kunnen enkel ‘vermoedens’ geuit worden. Dat maakt de zaak veel moeilijker. Een rechter aanvaardt enkel vermoedens als die ‘gewichtig, bepaald en met elkaar overeenstemmend zijn’ (art 1353 Burgerlijk Wetboek). Zo kan een rechter bijvoorbeeld rekening houden met het feit dat zich op dezelfde dag verschillende ongevallen op dezelfde plaats hebben voorgedaan. Maar hij hoeft dit niet te doen en dit blijft dus heel onzeker.

Bij schadegevallen door de staat van de weg staat de juridische term ‘gebrek’ vaak ter discussie. De aanwezigheid van of het belang van een gebrek wordt betwist. Het is belangrijk om weten dat een juridisch gebrek niet hetzelfde is als wat wij in gewoon taalgebruik als een gebrek omschrijven. Fietsers stellen soms gebreken vast, maar voor de rechter is dat niet altijd een juridisch gebrek. Het is de rechter die beslist of de staat van de weg een abnormaal kenmerk vertoont en wat de reële consequenties daarvan zijn. Zijn beslissing is doorslaggevend maar het kan wel zijn dat wat in de ene rechtbank als een gebrek wordt omschreven, in een andere rechtbank niet zo wordt aanvaard. Als een fietser bijvoorbeeld valt op een fietspad met een kleine verzakking kan deze verzakking als oorzaak van zijn val aangeduid worden, maar rechters hebben ook al geoordeeld dat zulk een fietspad nog altijd geschikt is voor het gebruik waarvoor het diende zodat deze verzakking niet als een gebrek of als een abnormaal kenmerk werd weerhouden.

Om een gebrek of een abnormaal kenmerk te staven is het belangrijk om te beschikken over een goede beschrijving, foto’s en een gevolgbeschrijving van het gebrek.

Een erg belangrijk obstakel om het vermoeden van aansprakelijkheid te ontkennen, is als de wegbeheerder (de overheid) het gedrag of de fout van het slachtoffer inroept als volledige of gedeeltelijke oorzaak van de valpartij en de schade. Met als gevolg dat het slachtoffer slechts een gedeeltelijke of geen schadevergoeding zal krijgen. Dit kan gebeuren in situaties waar het gebrek wordt aangeduid door een verkeersbord (bijvoorbeeld bij werken aan een fietspad) en de fietser toch valt. Of in situaties waar het gebrek erg zichtbaar is, maar de fietser onoplettend blijkt. Een laatste tegenargument kan ook zijn dat de val niet te wijten is aan het gebrek van de weg, maar aan een stuurfout of roekeloos fietsen.

Om te vermijden dat de overheid je fietsgedrag als oorzaak zal aanduiden, is het zeer belangrijk dat je als slachtoffer zeer aandachtig je verklaring van het ongeval beschrijft. Let – ondanks dat je net slachtoffer bent van een valpartij - op je omschrijvingen en kijk goed uit zodat je niets kan verweten worden in je fietsgedrag.

Ter volledigheid melden wij naast art 1384 van het Burgerlijk Wetboek ook nog het bestaan van de Gemeentewet. Art. 135 §2 daarvan bepaalt dat elke gemeente moet zorgen voor een veilig en vlot verkeer op openbare wegen, straten, kaden en pleinen. Dat omvat de reiniging, de verlichting, de opruiming van hindernissen, de herstellingen enzovoort. Ook dit juridisch argument wordt regelmatig ingeroepen om een vergoeding voor het slachtoffer te bekomen, maar dit artikel in de Gemeentewet laat de gemeente wel toe om ‘overmacht of toeval’ in te roepen om haar aansprakelijkheid te weerleggen. Zo kan zij aanvoeren dat zij onmogelijk op de hoogte kon zijn van de slechte staat van een bepaald fietspad. Opnieuw is goed bewijsmateriaal zeer belangrijk. Neem zeker ook contact op met de lokale afdeling van de Fietsersbond. Zij kunnen nagaan of het probleem al eerder bij hen gekend was en doorgegeven werd.

De recuperatie van schade verloopt soms zeer moeilijk. Wat je zelf doet of niet doet na het ongeval bepaalt in zeer grote mate de afhandeling van je schadedossier. Wees je daar bewust van, het kan om zeer belangrijke informatie gaan!