Nooit eerder werd zoveel geïnvesteerd in fietsinfrastructuur. Toch zijn er volgens Wies Callens, woordvoerder van de Fietsersbond, nog veel te weinig conflictvrije kruispunten. Dat zegt hij in een opiniestuk dat op 23 augustus verscheen in De Standaard.

Dinsdag was het weer pijnlijk duidelijk. Een ongeval tussen fietser en vrachtwagenchauffeur in Gent. De fietser reed reglementair rechtdoor, de vrachtwagenchauffeur reed reglementair rechtsaf maar zag de fietser niet of te laat. Resultaat: een 40-jarige fietsster met zware verwondingen in het ziekenhuis.

We krijgen de laatste maanden en jaren de boodschap dat er historische records gebroken worden op het vlak van investeringen in de fietsinfrastructuur. Nog nooit werden zoveel middelen vrijgemaakt. Maar op het terrein zien de dagelijkse fietsers te weinig realisaties. Ook de laatste verkeersveiligheidsbarometer van Vias van 9 augustus 2021 stelde het op scherp: meer fietsdoden in Vlaanderen in de eerste helft van 2021, en de cijfers zijn niet goed in vergelijking met de voorbije jaren.

De crash in Gent is exemplarisch. Het kruispunt werd in het recente verleden al aangepast. Cijfers lieten toen blijken dat er vooral linksaf een conflict was tussen fietsers en gemotoriseerd vervoer. Rechtsaf niet. Dus werd het kruispunt aangepast en conflictvrij gemaakt, enkel voor die linkse beweging. Rechtsaf was niet nodig: er waren weinig ongevallen en er was de zorg om de doorstroming van het gemotoriseerd vervoer niet te beperken. Een drukke ringweg mag niet te veel stroppen! Het Agentschap Wegen en Verkeer en wegbeheerder (AWV) liet weten dat er nu een herevaluatie komt van het kruispunt.

Als we even uitzoomen en focussen op de ongeveer 1600 kruispunten die AWV in beheer heeft in Vlaanderen, dan moeten we vaststellen dat de verkeersveiligheid voor fietsers en voetgangers al te vaak het onderspit delft voor de doorstroming van het gemotoriseerd vervoer. 

Jaarlijks past het agentschap ongeveer 150 kruispunten aan om conflictvrij te maken. Binnen tien jaar zijn dus alle kruispunten aan de beurt geweest, of toch in theorie. Maar wanneer we dat in de realiteit zullen zien als fietser is een ander verhaal. Plannen maken vraagt ook mankracht om de plannen uit te voeren. En conflictvrij kan dus, zoals in Gent, betekenen dat de linksafslaande beweging conflictvrij is maar rechts nog niet helemaal of helemaal niet.

Het beleid zet in op verkeersveiligheid – zie het Vlaamse Verkeersveiligheidsplan – waar de focus ligt op fietsers en voetgangers. Het beleid zet in op meer investeringen voor fietsinfrastructuur, onder meer op kruispunten, zwarte punten – zoals in Gent – en schoolroutes. Daar kunnen de Fietsersbond en de dagelijkse fietsers enkel tevreden mee zijn. Maar wanneer komt het moment dat we dat ook op het terrein zien?

‘De fiets is mainstream’, titelt een analyse van European Cyclists Federation (ECF) op basis van de plannen die elke lidstaat ingediend heeft bij de Europese Commissie. Vlaanderen doet het goed want er worden veel middelen uitgetrokken voor fietsinfrastructuur. Maar wanneer komt het moment dat we dat ook op het terrein zien?

De Fietsersbond en zijn leden vragen al jaren om echt werk te maken van conflictvrije verkeerslichten. Geen gedoe over doorstroming van gemotoriseerd vervoer en over afslaande bewegingen meer. Zorg ervoor dat een fiets(st)er die rechtdoor rijdt niet in conflict komt met een rechtsafdraaiende wagen of vrachtwagen. Het kan perfect. Fietsberaad, Hét kenniscentrum rond fietsbeleid in Vlaanderen, maakte er een duidelijke en heldere publicatie over: comfort voor fietsers aan verkeerslichten. 

Waarom, waarom worden de inzichten van Fietsberaad niet toegepast door het agentschap? Wat weerhoudt hen dit te doen? Een straf kenniscentrum dat met alle wegbeheerders samenwerkt en met het middenveld zoekt naar de juiste insteek voor fietsveiligheid, wordt al te vaak niet gevolgd door de Vlaamse administratie. Waarom toch!? Spoiler: de autodoorstroming, het gevoel van ‘we doen het zelf al langer anders, dus waarom nu wel?’ en een gebrek aan mankracht op het terrein om het effectief te realiseren en uit te voeren.

Beste Vlaamse overheid, ik richt me tot jullie, niet enkel minister Lydia Peeters, maar de hele overheid en ook de administratie en het departement. Als we echt die grote versnelling willen realiseren dan moet er dringend werk gemaakt worden van meer mankracht op het terrein om de onveilige – grijze en zwarte – punten weg te werken. Als we echt dat fietsbeleid willen realiseren en de aangekondigde middelen willen spenderen op een efficiënte manier, dan moeten we nu stappen vooruit zetten.

1 september komt eraan, het WK wielrennen komt eraan. De fietser wordt langs alle kanten bestookt met fietsen en fietsbeleid in Vlaanderen. Verkeersveiligheid staat hoog op de agenda. Maar alstublieft, maak ook werk van voldoende mankracht op het terrein om al die mooie woorden waar te maken. Een verkeerslicht echt conflictvrij afstemmen hoeft geen jaren te duren. Maak er nu werk van om deze crashes echt te vermijden!