Even snel naar de supermarkt op terugweg van het werk, de kinderen ’s avonds naar hun hobby brengen, in het weekend gezellig gaan lunchen bij familie. Voor velen die dit lezen, voelen dergelijke situaties vertrouwd en vanzelfsprekend. Maar dat is het lang niet voor iedereen. Sommige mensen raken maar moeilijk of helemaal niet op hun bestemming. Vervoersarmoede is vaak onzichtbaar, maar treft heel wat mensen. Het is een belangrijk thema voor de Fietsersbond als mobiliteitsorganisatie. Meer nog, als belangenbehartiger van fietsers en toekomstige fietsers zien we de fiets als een belangrijk deel van de oplossing.

We spreken van vervoersarmoede als iemand niet volwaardig kan deelnemen aan de maatschappij omdat hij/zij niet over de verplaatsingsmogelijkheden beschikt om er te geraken. Iemand die vervoersarm is beschikt bijvoorbeeld niet over openbaar vervoer op het moment dat het nodig is, geen (deel)auto, kan niet fietsen of heeft geen fiets, is beperkt in de mobiliteit door leeftijd of een beperking en/of heeft een slechte kennis van de verschillende vervoersmogelijkheden. Uit het Onderzoek Verplaatsingsgedrag Vlaanderen blijkt dat 8% van de Vlamingen geen toegang heeft tot een vervoersmiddel.  

Als Fietsersbond zien we de fiets als een belangrijk deel van de oplossing, de fiets is een laagdrempelige manier om ergens te geraken. Een simpele stadsfiets voor korte verplaatsingen, een elektrische fiets voor langere afstanden, een aangepaste fiets voor iemand die minder mobiel is, verschillende soorten fietsen kunnen vandaag een oplossing op maat bieden.

De laatste decennia zit de fiets (eindelijk) terug in de lift. En terecht, kijk maar naar de vele voordelen: de fiets is goedkoop, makkelijk in gebruik, goed voor de gezondheid en geeft de vrijheid om grotere afstanden zelfstandig af te leggen. En dan hebben we het nog niet eens over de vele maatschappelijke voordelen gehad. Desondanks de laagdrempeligheid hebben vandaag 392.000 Vlaamse huishoudens geen fiets (Stadsmonitor 2020).

In een onderzoek naar vervoersarmoede bevroegen de Universiteit Gent, de Vrije Universiteit Brussel, het Netwerk Duurzame Mobiliteit en Mobiel 21, in de zomer van 2020, 924 mensen met uiteenlopende profielen. Hieruit blijkt dat maar liefst 16 procent niet kan fietsen en dat 30 procent zelfs geen fiets heeft. Inzetten op de fiets, is dus een belangrijk wapen tegen vervoersarmoede.

De visie van de Fietsersbond is dat fietsen de meest voor de hand liggende keuze is voor het grootste deel van onze verplaatsingen. Maar dan moet natuurlijk iedereen over een fiets beschikken. Met het initiatief ‘Een fiets voor iedereen’, proberen we hier een oplossing voor te bieden. Bike for Life zamelt in oktober geld in met dit doel. Kom er alles over te weten op www.bikeforlife.be. Daarnaast is het één van de projecten die steun krijgt tijdens De Warmste Week van 19 - 24 december 2022.

Lokale Fietsersbondafdelingen zullen met de ingezamelde middelen vanaf 2023 fietsoplossingen op maat aanbieden. 'Een fiets voor iedereen’ gaat om meer dan enkel het aanbieden van een fiets, dat is een eerste stap. Samenwerking met lokale besturen en partners is essentieel om ervoor te zorgen dat iedereen ook van die fiets gebruik kan maken.

Niet iedereen heeft leren fietsen. Dit is zeker het geval bij mensen met een migratieachtergrond. Maar ook voor zij die geboren en getogen zijn in Vlaanderen en van kindsbeen hebben leren fietsen maar het al lang niet meer gedaan hebben, zijn fietslessen welgekomen. Veilig fietsen in het verkeer, begrijpen van de verkeersregels, daarin ligt voor velen de grootste uitdaging. Enkel met deze kennis kunnen de toekomstige fietsers met een gerust hart de straat op.

Uit cijfers van de Fietsschool blijft dat 32 % van de opgeleide fietsers stopt, mede door gebrek aan functionerend fiets. Een fiets (laten) herstellen is voor velen relatief duur. Ook is dat niet overal even makkelijk, zeker als de lokale fietshandelaar druk bezet is. Tot slot, moet je ook weten waar je terecht kan, kennis of een sociaal netwerk dat vaak ontbreekt. De oplossing ligt in het ondersteunen van lokale en laagdrempelige fietsateliers, het gratis ter beschikking stellen van eenvoudig herstellingsmateriaal en het aanleren van een aantal basisvaardigheden.

Je hebt een fiets, je fietst vlot door het verkeer en je kan zelf een platte band vervangen. Maar waar parkeer je die fiets? Liefst doe je dat op een veilige, droge en makkelijk toegankelijke plaats. Als je bijvoorbeeld op een klein appartement woont is dat allesbehalve evident. Met fietsen de gemeenschappelijke gang blokkeren zullen de buren maar matig appreciëren.

En dan hebben we het nog niet gehad over de nood aan een netwerk om nieuwe fietsers op sleeptouw te nemen, betere en veilige fietsinfrastructuur, … Werken aan vervoersarmoede is complex en vereist een aanpak op maat. Als belangenbehartiger van de fiets nemen we alvast het voortouw. Door actie te ondernemen pleiten we ervoor dat vervoersarmoede hoger op de politieke agenda komt te staan.

Met dank aan Mobiel 21 voor de geleverde expertise rond het thema vervoersarmoede