Gemengd verkeer in de bebouwde kom = 30km/u. Wat anders?

Vindt u het normaal dat fietsende kinderen de weg delen met wagens die 50km/u rijden? En dat je op de Ikea-parking 10km/u mag rijden, maar in woonbuurten 50km/u?
De herziening van de snelheidskaart in Begijnendijk biedt een unieke kans om voorloper te worden in Vlaanderen door resoluut te kiezen voor 30km/u bij gemengd verkeer in de bebouwde kom.

In Vlaanderen is zone 30 nog steeds een zeldzaamheid. Dit is vreemd: op ontelbare plaatsen delen voetgangers en fietsers de weg met auto's en zwaar verkeer. Het 'duurzaam veilig' principe pleit dan voor een snelheidsregime van 30km/u. Ook voor de leefkwaliteit biedt een zone 30 een enorme meerwaarde.
Een logische eerste stap is dan ook de veralgemening van de zone 30 in de bebouwde kom waar geen fietspad of voetpad is.
Dit klinkt misschien als een 'verregaande maatregel', maar is het hoegenaamd niet:

Op 'landelijke wegen' met het bord F33, met nauwelijks verkeer en vooral recreatieve fietsers, mag men sinds kort 30km/u. Daar waar gezinnen wonen en zich dagelijks verplaatsen, blijft 50km/u de norm: begrijpe wie kan.
Het Vlaamse Mobiliteitsdecreet kiest resoluut voor duurzame mobiliteit en verkeersveiligheid. Het daarin cruciale STOP-beginsel ('de hoeksteen van het Vlaamse mobiliteitsbeleid') zet de zwakke weggebruiker helemaal vooraan als meest wenselijke vorm van mobiliteit. Zijn basisveiligheid garanderen is dus een absoluut minimum.
In Nederland is men op de meeste plaatsen wél al overgeschakeld van 50km/u naar 30km/u in de bebouwde kom waar geen aparte fiets- én voetgangersvoorzieningen zijn. Het is ongetwijfeld een van de redenen waarom je daar 2,5x zo veilig kunt fietsen. De fotoreportage op het einde illustreert dat dit zowel in stedelijke als landelijke gebieden intussen courante praktijk is. Ook in Zwitserland, Italië zie je veel vaker zone 30's.
Het is opvallend hoe risico's aanvaard worden op de openbare weg. Vergelijk dit met de veiligheidsnormen in de industrie: na uitgebreide risicoanalyses wordt elk mogelijk gevaar maximaal vermeden. Wie een grote publieke parking inricht waar 50km/u toegelaten is, wordt gek verklaard. En toch is deze 50km/u in Vlaamse woonwijken met een wirwar van gemengd verkeer de norm.
In 1909 voerde het Duitse rijk een maximumsnelheid in van... 15 km/u in de bebouwde kom. De Ford-T haalde toen al 72km/u. Streng? De allereerste snelheidsbeperking in GB dateert van 1865: 3 km/u in steden, en 6km/u daarbuiten. Naarmate de auto populairder werd, boette het veiligheidsthema in aan belang, wat leidde tot een record verkeersdodentol in de jaren '70.
Wetenschappelijk onderzoek en het Vademecum Fietsvoorzieningen van de Vlaamse overheid pleiten duidelijk voor 30km/u bij gemengd verkeer (cfr. referenties). Dit sluit heel goed aan bij het 30/50/70-principe van de Fietsersbond. Over de bebouwde kom wordt hier zelfs niet gerept.
Bij wegenwerken waar tijdelijk geen plaats is voor een fietspad, kiest men steeds vaker voor gemengd verkeer en 30 km/u.
Artikel 23 van de Belgische grondwet stelt 'Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden'. Verder wordt de 'bescherming van de gezondheid' expliciteit genoemd. In het EVRM zijn het 'Recht op leven' en het 'Recht op vrijheid en veiligheid' cruciale artikels. Het van overheidswege toelaten van gemengd verkeer van 50km/u of meer hypothekeert onnodig het recht op leven van de zachte weggebruiker.
Een snelheidsregime van 50km/u is de facto een vrijgeleide voor 70km/u. Rijd je 70km/u in de bebouwde kom en breng je anderen in levensgevaar dan bedraagt de boete... € 90. De combinatie met een extreem lage pakkans verklaart waarom het individueel gezien 'rationeel' is om sneller te rijden. In een zone 30 ben je veel sneller je rijbewijs kwijt.
Met de dringende invoering van een Intelligente SnelheidsAdaptatie of tracker is op middellange termijn een écht veilige leefomgeving mogelijk.

Referenties

Europees burgerinitiatief "30km/u - Maak straten leefbaar"
De lokale politie Lier over zone 30
Publicatie van het BIVV
UK: National Heart Forum - pleidooi voor 20mph in built-up areas
Snelheidsmanagement. Waarom snelheid in het verkeer een probleem is en wat u eraan kunt doen, VSV
Een helpende hand bij snelhedenbeleid gericht op veiligheid en geloofwaardigheid. 2007, Rapport Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Fragment:

“De in dit rapport beschreven uitgangspunten voor veilige snelheid(slimieten) zullen door wegbeheerders als behoorlijk vergaand worden ervaren. Deze uitgangspunten zijn echter wel wetenschappelijk te onderbouwen, terwijl de huidige praktijk vaak niet goed onderbouwd is (neem bijvoorbeeld de 60 km/uur-limiet op erftoegangswegen buiten de bebouwde kom). De praktijk, of de vertaling van Duurzaam Veilig-uitgangspunten naar de praktijk, levert vaak een compromis op tussen het wetenschappelijke ideaalbeeld en dat wat men gegeven de huidige praktijk haalbaar acht. Operationalisaties van het ideaalbeeld zijn afgestemd op de huidige situatie (huidige botsveiligheid van voertuigen bijvoorbeeld, en het feit dat er nog geen sprake is van algemeen ingevoerde intelligente snelheidsbeperkende of conflict-ontwijkende systemen in auto's). Haalbaarheid is een momentopname. Wat we als maatschappij accepteren aan maatregelen (inperking van vrijheid) ten bate van veiligheid, verandert met de tijd. Dergelijke veranderingen gaan langzaam, want eenmaal verworven vrijheden geven we immers niet graag op. Het accepteren van en wennen aan dergelijke veranderingen duurt meestal een aantal jaren. In het VSGS-model willen we duidelijk zijn over het (duurzaam veilige) ideaalbeeld.”

NB: Dit rapport dateert van 2007, ondertussen is 30km/u veel meer een courante praktijk in Nederland.

Vademecum Fietsvoorzieningen:

Hoofdstuk 3 p.12
Anderzijds laat 50 km/uur nog geen menging toe. Fietsvoorzieningen blijven noodzakelijk

Hoofdstuk 4, p. 7:

Vermits elke vorm van menging (dus ook het gebruik van suggestiestroken) enkel verantwoord is bij lage snelheden (minder dan 50 km/uur) is het belangrijk de visuele verhouding tussen rijloper en suggestiestroken aanzienlijk te wijzigen ten gunste van de fietser.