Vandaag, 20 november 2022, is het wereldwijd dag voor de Herdenking van Verkeersslachtoffers. Een jaarlijkse traditie. Jammer genoeg en tegelijk broodnodig. De vraag die we met de Fietsersbond al lang stellen is waarom we dit als maatschappij blijven accepteren. Verkeersslachtoffers en verkeersdoden horen blijkbaar bij het normale leven? Daar kunnen wij niet mee leven! Iedereen moet zich veilig kunnen verplaatsen, op de fiets, al wandelend met het openbaar vervoer of in een wagen. Het STOP principe dus: stappen, trappen, openbaar vervoer en personenwagens. 

Waarom passen we dat STOP principe dan niet toe in onze dagelijkse samenleving? Waarom aanvaarden we dat er slachtoffers moeten vallen in het verkeer? Waarom krijgen al die crashes enkel de aandacht in lokale kranten pagina’s of op de websites? In vaak korte artikels waar dan vermeld wordt dat er weer ‘een fietser onder een auto’ terecht is gekomen. Fietsers komen niet onder auto’s terecht, ze worden er door overreden! Als er meerdere fietsdoden vallen in een korte periode dan poppen er hier en daar duiding artikels op. Onvoldoende want elk slachtoffer heeft een verhaal dat raakt en kraakt.

Afgelopen woensdag 16 november publiceerde VIAS de ongevallencijfers voor de eerste 9 maanden van dit jaar. De Belgische wegen maakten in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar 16% meer dodelijke slachtoffers, 11 % meer weggebruikers raakten gewond en er vonden 12% meer letselongevallen plaats. Fietsers zijn binnen deze cijfers sterk vertegenwoordigd. Meer nog, in het afgelopen decennium waren er nog nooit zoveel fietsslachtoffers. Zo luidt de officiële communicatie. Als fietsers bekruipt ons een gevoel van somberheid, lichte paniek maar vooral boosheid. Wat betekenen deze cijfers precies? En vooral, wat kunnen we hier aan doen?

We zijn met steeds meer fietsers

Laten we er eens andere cijfers bijhalen. Voor meer dan 8 % van de kilometers die we als Belgen afleggen kiezen we voor de fiets (periode januari – augustus 2022, VIAS). Vijf jaar geleden was dat slechts 5 %. Nergens neemt het aantal fietsers zo snel toe als in Brussel, met meer dan 10 % per jaar. Tijdens het begin van de Coronaperiode, van 2019 naar 2020, nam het aantal fietsers zelf met 64 % toe! Gent, Antwerpen, Mechelen en andere plekken in Vlaanderen zijn het drukke fietsverkeer al langer gewoon. Nu kent ook onze hoofdstad waar vroeger de eenzame fietser zich dapper een weg baande door het autoverkeer, tijdens de ochtendspits heuse fietsfiles. 

Proportioneel vertegenwoordigen fietsers een steeds groter aandeel in de verkeerscijfers, logisch dan dat ze dat ook doen in de ongevallencijfers? Het kan zeker een verklaring zijn, maar we moeten eerlijk bekennen dat we het simpelweg niet weten. Meer onderzoek is nodig. De bewuste cijfers van VIAS focussen op ongelukken maar amper op de oorzaken. Er is nood aan meer data over de precieze omstandigheden: Was er een tegenpartij betrokken? Welke gedragingen werden gesteld? Wat was de staat van de infrastructuur? Enkel door een systematische analyse te maken kunnen we ook werk maken van structurele oplossingen. 

We hebben recht op verkeersveiligheid

We zijn het beu om te herdenken, de zoveelste wake, een ghostbike op een gevaarlijk kruispunt, artikel en opinie in de media. We zijn het spuugzat dat fietsen geassocieerd wordt met onveiligheid, we het nog steeds hebben over ‘zwakke’ weggebruikers. Want fietsen is plezant en vooral ongelofelijk praktisch, het is het laagdrempelig en toegankelijk vervoersmiddel bij uitstek. Goed voor de economie,  de gezondheid en het milieu..

Dat het aantal fietsers toeneemt komt onze maatschappij alleen maar ten goede, op heel veel vlakken.

Wat overheden nog meer kunnen doen.

Het is aan de overheid om alle weggebruikers te beschermen. Niet met opsmuk werk in de marge, met de zoveelste sensibilisatiecampagne maar met drastische structurele maatregelen gebaseerd op gedegen data en onderzoek.
Elke overheid, lokaal, gewestelijk en federaal, onderschrijven de doelstelling om in 2050 de Vision Zero te bekomen, 0 dodelijke verkeersslachtoffers. Oslo haalt dit resultaat reeds. Maar als we in Vlaanderen, Brussel, Wallonië dat willen realiseren is er meer nodig dan enkel een handtekening zetten onder een resolutie.
Ja, vandaag hebben we een plan voor verkeersveiligheid op lokaal of gewestelijk of federaal niveau. Ja, er wordt steeds meer geïnvesteerd in veilige infrastructuur in al de regio’s. Maar er is meer nodig. Investeringen in veilige infrastructuur stijgen significant de laatste jaren in alle regio’s. Maar enkel infrastructuur zal niet helpen. Want dat vraagt tijd. 

Het gaat ook om handhaving. Het draait vooral ook om sensibilisering, voor alle duidelijkheid bij alle weggebruikers. Het is dringend nodig om het maatschappelijk debat rond verkeer, mobiliteit en veiligheid echt open te trekken. Geen blaming the victim ongeacht de modus. 

Samen dwingen we het af

Blijf ondertussen vooral stappen en trappen. Want met hoe meer we zijn, hoe meer ruimte onze overheden zullen voorzien voor fietsers. Met hoe meer we zijn, hoe groter de verkeersveiligheid. Automobilisten zijn dan niet langer verrast door die eenzame fietser maar extra oplettend voor de vele fietsers.

Want of je nu in je auto stapt, de fiets neemt of te voet onderweg bent. Laten we maximaal rekening met elkaar houden zodat iedereen vlot op zijn bestemming geraakt. Draag zorg voor elkaar en wees hoffelijk. Die minuut sneller op je bestemming geraken is het echt niet waard. En als we individueel allemaal onze verantwoordelijkheid nemen, dan kan de overheid niet achterblijven. Als Fietsersbond blijven we hen daar onophoudelijk aan herinneren. 

Vandaag zijn we razend kwaad, morgen zitten we terug constructief samen aan tafel.

Copyright foto: Antwerpenize