Foto: Ivan Radic, CC BY 2.0  via Wikimedia Commons

“Ik heb het u gezegd en u heeft uw schouders opgehaald. Trek uw plan, het zijn uw kinderen, bescherm ze zelf” Valérie Trouet voormalig directeur van het nationaal Klimaatcentrum is ongemeend scherp na de klimaatconferentie in Bakoe, Azerbeidzjan. 

Op de COP 29 kwam het misschien wel tot een akkoord, maar daarmee is het meeste ook gezegd. De internationale samenkomst begon met een openingsspeech die olie en gas als een geschenk van God benoemde. Ze kabbelde vervolgens voort om dan in extremis af te sluiten met de afspraak dat vanaf 2035 alle rijke landen jaarlijks 300 miljard dollar per jaar in een klimaatfonds zullen investeren. Geld om de gevolgen van klimaatverandering te verzachten terwijl er vooral nood is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Dammen bouwen in plaats van de stijging van de waterspiegel tegen te gaan. 

En ook in België is er een schrijnend gebrek aan ambitie en langetermijndenken. Politici wijzen erop dat er geen draagvlak is.  We kunnen geen bijkomende inspanningen verwachten van onze burgers in deze moeilijke tijden, zo luidt het. En bovendien, het zou onze economie schaden als we meer doen dan andere landen. Maar is dat wel zo? En wat heeft de fiets hiermee te maken? 

Een temperatuurstijging van meer dan 3 graden

De aarde warmt op. In 2015 engageerde de internationale gemeenschap zich in Parijs om de gemiddelde temperatuurstijging te beperken tot maximaal 1,5 graden in 2100. Niemand gelooft nog dat dat haalbaar is. De wetenschappers van de UN Environment Programme (UNEP) zien de uitstoot nog steeds toenemen. Ze stellen vast dat we afstevenen op 3,1 graden extra (Emissions Gap Report 2024). 

Noah, mijn zoontje is 2,5 jaar. Een tweede kindje, een meisje is op komst. Hun wereld wordt er één waar overstromingen zoals we in oktober zagen in Spanje, bosbranden, watertekorten en duurdere voedselprijzen dagelijkse realiteit zullen worden. Om dan maar te zwijgen van de generatie na hen.  

“The thing is, we really did have everything, didn’t we? I mean, when you think about it.” Dit zijn de laatste woorden van Randall, de wetenschapper die Leonardo Di Caprio vertolkt in de film Don’t Look Up. Enkele momenten later zien we een allesverwoestende komeet op de aarde inslaan. Het gekke is, er bestond in de film geen twijfel dat dit zou gebeuren. Het is wetenschappelijk bewezen dat de klimaatopwarming een feit is. Maar nochtans kijken onze beleidsmakers weg. Er is immers geen draagvlak.

Wat is dat draagvlak?

In het Van Daele woordenboek lezen we het volgende: draag·vlak  (het; o; meervoud: draagvlakken)

1. vlak waarop een last steunt
2. (figuurlijk) steun: voor die maatregel is geen draagvlak in de samenleving

Opvallend is dat ook Van Daele hier kiest voor de voorbeeldzin ‘voor die maatregel is geen draagvlak in de samenleving’. Zit dat zo ingebakken in ons collectief denken? Waarom staat hier niet ‘dankzij het draagvlak in de samenleving wordt de maatregel gesteund’? De samenleving, dat zijn wij natuurlijk, jij en ik. 

Had ik al gezegd dat het aan ons is, dat we niet op onze politici moeten wachten? Zo lezen we bijvoorbeeld in het Vlaamse regeerakkoord als basisprincipe duidelijk het volgende: ‘De Vlaamse Regering onderschrijft de uitgangspunten van het principe van no gold-plating. De Vlaamse overheid legt zelf geen hogere standaarden, doelen of normen bij de omzetting van Europese of andere internationale regelgeving naar Vlaamse regelgeving om de Vlaamse economie en concurrentiepositie niet te ondergraven.

Om een positieve impact te hebben op het klimaat, milieu, onze toekomst zal internationale regelgeving niet volstaan. Dat kan gerust wat ambitieuzer, niet? Hoog tijd om zelf dat draagvlak te maken. 

Wat heeft dat met de fiets te maken?

This machine fights climate change! De leuze verscheen in de marge van de COP 26 in 2021 in het Schotse Glasgow. Overdreven? We hebben inderdaad wel wat meer nodig in de strijd tegen klimaatopwarming, maar er zit wel wat in. In België vertegenwoordigde de uitstoot van de transportsector in 2022 23,4 % van de totale uitstoot CO2 (klimaat.be). Hiermee is het nog steeds de meest vervuilende sector van ons land. Misschien is dan meer inzetten op de modal shift, een bewuste keuze voor duurzame mobiliteit dan nog niet zo een slecht idee. 

Kies zelf voor de fiets

Hier moeten eigenlijk niet veel woorden aan vuil gemaakt worden. Als je deze tekst leest ben jij wellicht iemand die wel weet dat de fiets goedkoper, toegankelijker en flexibeler is dan andere mobiliteitsopties. Nu nog zaak om dat ook in de praktijk om te zetten, (nog) meer van de fiets te genieten en mensen rondom jou te overtuigen. 

Don’t panic organise

Eens je aan het fietsen bent merk je het, je bent niet alleen op het fietspad. Steeds meer mensen kiezen net als jou voor de fiets. Ze lopen ook tegen heel wat gelijkaardige obstakels aan: dat gevaarlijk kruispunt onderweg, het gebrek aan een afgedekte en veilige fietsparking op het werk, de gevaarlijke SUV’s aan de schoolpoort … 

Sla de handen in elkaar en denk samen na hoe je hier verandering in kan brengen. Wees constructief, voer actie en spreek je lokale bestuurders aan. Je zal ervan versteld staan hoe je met slechts een handvol gemotiveerde mensen heel wat verandering in gang kan zetten. Met de Fietsersbond ondersteunen we je graag verder met concrete tips, linken we je aan andere fietsers en leden.  

Kies voor leveringen met de fiets

En als uitsmijter in dit lijstje. Vrijdag 29 november is het Black Friday, vervolgens is het Sinterklaas en daarna Kerstmis. Het moment bij uitstek waarbij we pakjes bestellen. We doen dit vaak online. Wist je dat steeds meer leveringen aan huis gebeuren met cargofietsen? 33% van de leveringen in een stedelijke context zoudenmet de fiets kunnen gebeuren. 

Het is een snelgroeiende sector die vele mensen tewerkstelt. Al is het volle potentieel verre van bereikt. De berekening van de belangenbehartigers van de sector, de Belgian Cycling Logistics Federation (BCLF), stelt dat we nog niet eens aan 2 % zitten in steden in België (Cycle Logistics Barometer 2024). Dat kan beter!

Kijk daarom straks bij het bestellen of je het pakketje niet met de fiets kan laten leveren. Symbolisch kan je de cyclologistiek alvast een steun in de rug geven door het ondertekenen van de verklaring voor fietslogistiek. 

Tot slot

Is dit lijstje volledig? Verre van! Gaat alleen de fiets de wereld redden? Ook niet! Maar wel, bijna dagelijks verplaatsen we ons. Hoe we dat doen, is een bewuste keuze. Door samen de keuze voor de fiets te maken, dragen we bij aan het draagvlak voor duurzame mobiliteit. 

En weet, this machine fights does not only fight climate change. De fiets heeft niet enkel een positieve impact op de milieu- en klimaatuitdagingen maar eveneens op meer verkeersveiligheid, leefbaarheid en lokale economie.

Thomas Deweer - Beleidsmedewerker