(Opiniestuk verschenen in De Standaard op 08/06/2016)

In plaats van een hoogstens tijdelijke oplossing voor 100.000 filelijders te financieren, zouden we onze middelen beter inzetten voor de 370.000 fietsende pendelaars.

Had je 1,43 miljard, wat zou jij dan doen? Nu in Antwerpen is gebleken dat de burger het beleid positief kan beïnvloeden, moeten alle Vlamingen maar eens nadenken over hoe we het budget voor de verbreding van de Brusselse Ring beter kunnen aanwenden, schrijft Dirk Bauweleers, voorzitter Fietsersbond.

Zoals socioloog Luc Huyse terecht opmerkte, schept de ‘bocht naar de burger’ in het Oosterweeldossier een precedent (DS 4 juni) . Dat burgers (eindelijk) gehoord worden, alternatieven voor eerder gemaakte plannen kunnen voorstellen en met elkaar en de overheid in debat kunnen gaan, opent perspectieven voor dat andere Vlaamse miljardenproject: de verbreding van de Brusselse Ring.

De Vlaamse regering maakt de komende jaren 2 miljard euro vrij om de Brusselse ring te verbreden over een lengte van 20 kilometer. Weliswaar wordt 70 miljoen euro vrijgemaakt om 40 kilometer fietspad aan te leggen en gaat 500 miljoen euro naar 61 kilometer tramlijnen, het leeuwendeel (1,43 miljard euro) dient om amper 20 kilometer autoweg te verbreden en te herschikken. Dagelijks krijgt dat stuk autoweg 100.000 voertuigen te verwerken, wat structurele files veroorzaakt. Vandaar het idee van de verbreding.

Zowat alle verkeersdeskundigen zijn het erover eens dat weginfrastructuur aanleggen of verbreden extra autoverkeer aanzuigt en dus in het beste geval een zeer tijdelijke oplossing is. De Brusselse Ring verbreden om het mobiliteitsprobleem aan te pakken, is zoals obesitas aanpakken door mensen met overgewicht gewoon wat ruimer zittende kledij te geven: een illusie dus.

Één minuut politieke moed

Er zou ook gekozen kunnen worden voor alternatieve en intelligentere oplossingen. Voka maande de Vlaamse regering enkele weken geleden nog aan tot één minuut politieke moed: dat ze maar snel werk maakt van een slimme kilometerheffing. Dat is slim, vindt de werkgeversorganisatie, als we ons daardoor minder met de auto verplaatsen, en dus meer fietsen of ons minder verplaatsen tout court.

Anders dan bij het dossier van de Oosterweelverbinding in Antwerpen zijn er in Brussel voorlopig geen concrete voorstellen om bijvoorbeeld de Brusselse Ring te overkappen. Dat maakt dat dit dossier álle Vlamingen aanbelangt: hoe kan de 1,43 miljard euro die de Vlaamse regering vrijmaakt voor de verbreding van de Ring op een toekomstgerichte manier geïnvesteerd worden in duurzame mobiliteitsprojecten over heel Vlaanderen?

Het fietsgebruik stijgt en dat is uiteraard goed nieuws. Onder meer het fietsen naar het werk zit in de lift. Volgens een studie van het Belgisch Instituut Voor de Verkeersveiligheid leidt dat stijgend fietsgebruik echter tot meer fietsongevallen. Fietsen an sich is niet gevaarlijk, alleen is onze fietsinfrastructuur niet aangepast aan dat stijgend aantal fietsers. Onze fietspaden zijn gewoon te smal. Om versneld bredere fietspaden aan te leggen, is binnen het huidig budget voor de aanleg van fietsinfrastructuur (100 miljoen euro) geen ruimte. De ene verbreding is blijkbaar minder belangrijk dan de andere. Voor 100.000 dagelijkse filelijders vinden we 1,43 miljard euro. Maar voor het comfort en de veiligheid van de 370.000 Vlamingen die dagelijks met de fiets naar het werk pendelen en dus de files inkorten, lijf en leden en de sociale zekerheid gezond houden, kan geen cent worden vrijgemaakt.

4,68 miljoen per gemeente

De filelijders moeten zich maar eens de vraag stellen of hun verhoopte tijdelijke, maar voor de gemeenschap extreem dure tijdswinst belangrijker is dan veilige fietsroutes naar school voor leerlingen in heel Vlaanderen. En de Vlaamse burgemeesters moeten er maar eens over nadenken hoe fietsvriendelijk ze hun gemeente zouden kunnen maken als ze over een budget van 4,68 miljoen euro zouden beschikken. (deel 1,43 miljard door 305 Vlaamse gemeenten).

Fietsbeleid en autobeleid zijn communicerende vaten: het geld dat besteed wordt aan autowegen kan niet besteed worden aan fietspaden, en omgekeerd. 1,43 miljard spenderen aan de verbreding van de Brusselse ring betekent investeren in oplossingen uit het verleden ten voordele van een kleine groep, ten nadele van toekomstgerichte investeringen voor een veel ruimere groep.

Op zich is het een geruststellende gedachte: dat Vlaanderen zonder verpinken 1,43 miljard kan vrijmaken voor een investering als het verbreden van de Brusselse ring, betekent dat we nog steeds een zeer rijke regio zijn. Maar sinds de ontwikkelingen in Antwerpen is het duidelijk dat we samen kunnen en moeten nadenken over hoe we die voorziene massa geld anders en beter kunnen besteden.