Met de regelmaat van de klok laait het debat over de helmplicht op. Als Fietsersbond betreuren we dat dit onderwerp al te vaak het debat rond fietsveiligheid domineert. We roepen op om onze energie te focussen op wat echt impact heeft, een betere en veilige infrastructuur.  

Vandaag is het dragen van de fietshelm niet verplicht in België. Fietsersbond wil dat dit zo blijft, we zien het dragen van een helm als een persoonlijke keuze. In Brussel draagt 65 procent van de fietsers uit zichzelf al een helm (Brussels fietsobservatorium 2022). Ook in Vlaanderen neemt het fietshelm gebruik toe (FietsDNA). Heel veel fietsers maken zelf de afweging of ze het nodig achten.

De helm kan wel degelijk een bijdrage leveren aan het verminderen van letsels.  Als de helm correct gedragen wordt en aan de nodige kwaliteitsvereisten voldoet zorgt het ervoor dat letsels bij een val geheel worden vermeden of beperkt tot het minimum. 

Het dragen van een helm heeft echter geen impact aan het verminderen van ongevallen als dusdanig. Zo is er geen helmplicht in fietsvoorbeeld landen als Denemarken en Nederland. De invoering van de helmplicht in Spanje en Zweden heeft geen effect op het aantal gewonden.

De Fietsersbond wil zoveel mogelijk mensen op de fiets. De fiets is immers goed voor minder files, is kostenefficiënt, zorgt voor betere lucht en voor je fysieke en mentale gezondheid. Willen we hierop inzetten dan moeten er zo weinig mogelijk obstakels zijn om te fietsen. Echter, het (verplicht) dragen van de helm zorgt voor een associatie van fietsen met onveiligheid. Dit zorgt voor een drempel bij mensen om de fiets te gebruiken. 

Tegen de impact van ongevallen met andere gemotoriseerde weggebruikers biedt de helm geen afdoende bescherming. In tegendeel, de helm wekt de indruk bij zware weggebruikers dat de fietser goed beschermd en ervaren is, met het gevolg dat er minder rekening wordt gehouden met de kwetsbare positie van de fietser. Voorbeeld hiervan is het te weinig afstand houden door zware weggebruikers bij inhalen of kruisen ten opzicht van de fietser.

De fietshelm wentelt de verantwoordelijkheid af op de fietser. Dit terwijl het in de eerste plaats andere weggebruikers en bestuurders van motorvoertuigen, zijn die een inherent gevaar meebrengen en verantwoordelijkheid dragen.

Het grootste deel van de fietsongevallen zijn eenzijdige ongevallen waarbij geen andere weggebruikers betrokken zijn. De verantwoordelijkheid ligt hier bij de wegbeheerder. De Fietsersbond pleit voor een betere en veilige infrastructuur.

Ieder ongeluk is er één te veel. Een helmplicht laat het aantal ongelukken niet dalen. Meer nog, het heeft enkele ongewenste consequenties. Laten we ons daarom niet van strijd vergissen en in de eerste plaats inzetten op infrastructuur die de veiligheid van fietsers en voetgangers echt garandeert. 

Meer lezen 

The Guardian - Why forcing cyclist to wear helmets will not save lives
Fietsersbond - De Fietshelm
Gracq - Le casque, oui. Obligatoire, non!