Fietsen is meer dan je op een aangename en vlotte manier je bestemming bereiken. Als we plek maken voor de fiets in onze steden en gemeenten, dan investeren we in leefbaarheid:  meer groene ruimte, ontmoeting, gezonde lucht, verkeersveiligheid en de mogelijkheid om zelfstandig naar school te wandelen of te fietsen.

Op zaterdag 1 juni, de internationale dag van de rechten van het kind, publiceerde de Fietsersbond samen met een brede coalitie van organisaties en experten een Brussel manifest voor een stad op kindermaat. Het is een oproep aan onze politici om de allerkleinsten op de eerste plaats te zetten, een lijst met concrete voorstellen om na de verkiezingen mee aan de slag te gaan.

Het manifest ontstond in een Brusselse context maar is evenzeer van toepassingen om steden en gemeenten in Vlaanderen. Als het veilig fietsen is voor een kind dan is het dat voor iedereen, als onze straten en pleinen om maat zijn van de toekomstige generaties dan zijn ze dat voor iedereen!

Het manifest

Kinderen die in een speeltuin vlakbij hun huis spelen, kinderen die zelfstandig naar school gaan zonder dat hun ouders zich zorgen hoeven te maken, tienermeisjes die op weg naar huis gezellig kunnen keuvelen in een park zonder schrik om te worden lastig gevallen, toegang tot openbare toiletten in plaats van snel achter de struiken, niet enkel op autoloze zondag fietsen, … Zo ziet de stad eruit waarvan vele ouders dromen voor hun kinderen. Voor velen lijkt dit utopisch. Nochtans is 22% van de Brusselse bevolking jonger dan 18 jaar. Vandaag slaagt onze hoofdstad er niet in om een gezonde leefomgeving te bieden aan haar jongeren, een plek te zijn die kinderrechten echt respecteert.

Experten weten het: kinderen en jongeren brengen steeds minder tijd buiten door. Dit leidt tot schadelijke gevolgen: minder sterke sociale relaties, gezondheidsproblemen door een sedentaire levensstijl en slechte luchtkwaliteit, meer stress, het niet kunnen inschatten van risico’s, een gebrek aan zelfvertrouwen … . Kortweg, het heeft een grote impact op de lichamelijke en mentale gezondheid.

« Ik heb het gevoel dat ik continu mijn kinderen afrem – ik roep : niet weglopen! Blijf dicht bij mij! Het is vermoeiend en onaangenaam.» Camille, moeder van twee kinderen,  Sint-Gillis.

Er zijn verschillende redenen waarom kinderen en jongeren zich meer en meer binnenshuis terugtrekken. Ten eerste is er het gevoel dat de straten onveilig zijn. Het drukke wegverkeer is één van de belangrijkste redenen waarom kinderen minder tijd buiten doorbrengen en minder zelfstandig zijn. Zeker in dichtbevolkte wijken waar slechts een minderheid van de huishoudens een eigen auto bezit, monopoliseert het gemotoriseerd verkeer de straten ten koste van kinderen. Het is meestal ook in deze buurten dat er een schrijnend gebrek is aan kwalitatieve openbare ruimte, in het bijzonder groene en voor kinderen en gezinnen aantrekkelijke plekken. De beperkte en ontoereikende publieke ruimte in Brussel brengt heel wat uitdagingen met zich mee, het is een kostelijke last voor de samenleving. De impact laat zich in het bijzonder voelen bij de socio-economisch meest kwetsbare gezinnen.

Dit gaat lijnrecht in tegen de rechten van het kind  waarvan België nochtans het Internationaal Verdrag heeft ondertekend en geratificeerd. Maar dat hoeft niet zo te zijn. De huidige situatie is niet onoverkomelijk, het is een kwestie van politieke keuzes. Het is de verantwoordelijkheid van de regeringen om de rechten van kinderen en jongeren te waarborgen. We roepen onze politici op om hun verantwoordelijkheid te nemen en zich te engageren om concrete maatregelen te nemen op gewestelijk en gemeentelijk niveau. Kom in actie voor de kinderen en jongeren in onze stad!

De stad op kindermaat: garandeer het recht van kinderen op gezondheid, veiligheid en participatie 

Wij, organisaties uit verschillende sectoren en burgers, roepen de overheid op om in te zetten op

Het verbeteren van de groene en publieke ruimte die vandaag reeds bestaat, deze uit te breiden en aan te passen aan de noden van gezinnen. Geef hierbij prioriteit aan de wijken met de grootste nood en zet in op de oorzaken achter de beperkte aanwezigheid van vrouwen en meisjes.  
De ontwikkeling van veilige, kwalitatieve en toegankelijke fietsinfrastructuur en voetpaden opdat kinderen en jongeren zich onafhankelijk kunnen  verplaatsen te voet of met de fiets. 
Het aanpakken en terugdringen van dat wat schade kan berokkenen, in  het bijzonder de negatieve effecten van gemotoriseerd verkeer en  luchtvervuiling.  
Het betrekken van kinderen en jongeren bij projecten voor de  inrichting van de publieke ruimte. 
Inzetten op kwalitatieve publieke ruimte is inzetten op het verbeteren van gezondheid, levenskwaliteit en sociale cohesie. De meest kwetsbaren voelen zich veiliger wanneer ze omringd zijn door andere gezinnen, zo ontstaat een positieve opwaartse spiraal. Een stad op kindermaat heeft voordelen voor het individu, de gemeenschap en de samenleving als geheel, iedereen is er welkom.

Dat is waarom, wij, organisaties en experten, een manifest voorstellen, een oproep voor een stad die kinderen en jongeren centraal zet.  De keuze is simpel voor ons: Investeer in de toekomst van onze kinderen en jongeren, in veilige straten die bestand zijn tegen gezondheids- en klimaatuitdagingen.

 «Wat hij zo leuk vindt aan fietsen is denk ik dat hij in alle vrijheid buiten kan zijn, in de buitenlucht, zelfstandig op pad gaan. Ik zeg dat hij in de tuin moet fietsen, maar dat wil hij niet. Hij wil altijd ver weg, de weg op. Het is de wil om ver weg te gaan, om iets nieuws te ontdekken. » Jullienne, mama van twee kinderen van 2 en 5 jaar (étude RIEPP 2022)

Lees hier het volledige manifest

* Citaten uit de studie ‘Investir l’espace extérieur avec les enfants .- Représentations et pratiques des familles en Fédération Wallonie-Bruxelles. Résultats d’une enquête qualitative menée par le RIEPP.’ 2021

 © beeld: Frantzen Delphine